Het Competitiesysteem (Updated 26-07-2025)
Hieronder volgt een uitleg van het competitiesysteem zoals dat bij Schaakclub Dordrecht wordt gehanteerd.
Het is een vrij uitgebreid onderwerp en ik wil het systeem daarom als volgt onderverdelen :
- Algemeen
- Hoe werkt het
- Ranglijsten en overzichten
- De indelingen
Algemeen
Het schaakseizoen loopt van september tot het einde van het voorjaar het jaar daarna. Deze periode wordt onderverdeeld in een aantal competities. Meestal zijn dit de herfst-competitie, de wintercompetitie en de voorjaarscompetitie, maar het staat het bestuur vrij om deze onderverdeling anders te kiezen (bijvoorbeeld 2 competities met meer ronden, of 4 competities met minder ronden). Ook het aantal ronden per competitie kan door het bestuur worden vastgesteld.
Alle deelnemers aan de competitie worden ingedeeld vanuit 1 groep. Het bestuur heeft de mogelijkheden om verschillende groepen te definieren waarin prijzen zijn te winnen. De laatste jaren wordt echter de voorkeur gegeven aan 1 enkele groep.
Het competitiesysteem kent verschillende uitgangspunten
1. Ieder clublid dat zich heeft ingeschreven voor de interne competitie en zich niet heeft afgemeld voor een clubavond wordt ingedeeld. Slechts wanneer het aantal aangemeldde deelnemers op een avond oneven is, krijgt een persoon een vrije avond. Deze persoon krijgt hiervoor een compensatie in competitiepunten.
2. Nieuwe clubleden kunnen op elk moment altijd instromen in de competitie.
3. Elke speler wordt ingedeeld tegen een tegenstander die op de competitieranglijst zo dicht mogelijk bij hem/haar staat en voldoet aan enkele indelingscriteria. Enkele nuanceringen zijn gemaakt voor de top 5 spelers op die ranglijst aan het begin van de competitie staan om te voorkomen dat de meest bepalende partijen voor een competitie al in het begin van de competitie worden gespeeld.
4. Tijdens een competitie komt een indeling van 2 spelers maar 1 keer voor
5. Elke speler speelt nooit meer dan 2 keer met dezelfde kleur achter elkaar en de kleurbalans van een speler wordt nooit groter dan 2
6. De kleur waarmee men speelt tegen een tegenstander moet wisselen met de kleur waarin men in de laatste competitie hiervoor tegen dezelfde speler speelde
7. Spelen voor een team op de clubavond wordt gestimuleerd door, ongeacht het resultaat, een bonus toe te kennen
8. Opkomst op de clubavond wordt gestimuleerd door, na 2 afmeldingen zonder consequenties, een kleine puntenaftrek in rekening te brengen voor een afmelding
9. Indien een speler minder dan de helft van de te spelen ronden heeft bijgewoond, kan hij/zij wel gewoon mee blijven spelen, maar wordt hij/zij in de ranglijst opgenomen onder het kopje "buiten mededinging". De uitslag blijft gewoon meetellen voor rating en competitiepunten van beide spelers.
Clubkampioen is de persoon die aan het eind van het gehele schaakseizoen, dus over alle competities in dat seizoen, de beste scores hebben behaald. Hiertoe wordt het gemiddelde genomen van alle plaatsen in de eindrangschikking van elk van de competities. Men moet daartoe wel aan elk van de competities hebben meegedaan en zijn geeindigd op de ranglijst (dus niet buiten mededinging).
Het bestuur kan de clubkampioen ook nog laten bepalen door een zogenaamde kroongroep te organiseren waarin een beperkt aantal uitgenodigde spelers een gesloten competitie tegen elkaar speelt gedurende een heel schaakseizoen. De stand in de kroongroep wordt bepaald door het aantal matchpunten en de winnaar van de kroongroep is de clubkampioen. Deze kroongroep resultaten worden geintegreerd in de verschillende competities, zodat de deelnemers uit de kroongroep ook nog kunnen deelnemen aan de andere onderdelen van de interne competitie.
Hoe werkt het
Bij de start van de competitie wordt een ranglijst op basis van de club-elo gemaakt. Deze ranglijst is gebaseerd op alle partijen uit de interne competitie. Als het bestuur aanleiding heeft deze ranglijst aan te passen omdat de club-rating niet meer vergelijkbaar is met KNSB rating of FIDE rating, dan kan het bestuur die rating aanpassen.
Alle spelers starten de competitie met een aantal competitiepunten dat gelijk is aan deze start-ELO rating.
In elke ronde kan een speler punten winnen of verliezen door zijn partij te winnen, remise te spelen of te verliezen, door extern te spelen, door afwezigheid of door vrij geloot te zijn.
De bepaling van het aantal te winnen of verliezen competitiepunten bij een onderlinge wedstrijd is als volgt. Allereerst wordt berekend wat het ELO resultaat is van die wedstrijd op basis van de club-ELO. Dit resultaat wordt met 2 vermenigvuldigd om het aantal competitiepunten te berekenen. Dit aantal kan echter nooit groter worden dan 40 bij winst of -40 bij verlies en nooit kleiner worden dan 20 bij winst of -20 bij verlies.
Het aantal te winnen of verliezen punten staat altijd op de indeling.
Bijvoorbeeld:
Stel dat de volgende regel op de indeling staat:
...
8 H.J. Timmermans 26,4 -3.6 -33.6 - A.L. Timmermans 33.6, 3.6, -26.4
...
De getallen geven aan wat de inzet in competitiepunten van deze partij is. In het bovenstaande voorbeeld geven de getallen aan dat H.J.Timmermans, met zijn iets hogere ELO, 26,4 competitiepunten verdient bij winst, en A.L. Timmermans hetzelfde aantal verliest. Bij remise verliest H.J. Timmermans 3.6 punten en A.L. Timmermans wint 3,6 punten en bij verlies van de witspeler gaan er 33.6 punten van zijn totaal af terwijl de zwartspeler er hetzelfde aantal bij krijgt.
Indien een speler speelt voor een extern team krijgt deze speler altijd 10 competitie punten. Indien een speler vaker dan 2 keer afmeldt worden er steeds competitiepunten in mindering gebracht. En indien een speler wordt vrijgeloot, krijgt deze speler 30 competitiepunten. De club-elo wordt alleen bijgewerkt als er een normale interne competitie wedstrijd is gespeeld.
Er wordt bijgehouden welke spelers zijn vrijgeloot en indien een persoon moet worden gekozen om een vrije avond te krijgen, dan wordt gekozen voor de persoon die het langst geleden werd vrijgeloot.
De wedstrijdleiding kan altijd, op de speelavond, in overleg met de spelers een handindeling maken. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren als er toch nog mensen afwezig zijn waarop de wedstrijdleider wel had gerekend. Deze indeling kan ingaan tegen de indelingsregels die hierboven zijn genoemd en tot gevolg hebben dat er een situatie ontstaat die niet in overeenstemming is met de uitgangspunten zoals hierboven beschreven. Het is een noodmaatregel om zoveel mogelijk mensen een partij te geven.
Ranglijsten en overzichten
Het competitiesysteem kent verschillende ranglijsten en overzichten. Op de ranglijsten kunt u de resultaten van uw inspanningen en die van uw clubgenoten terugvinden. De belangrijkste ranglijst is die van de stand in de competitie.
Competitieranglijst
Iedere deelnemer start aan het begin van de competitie met een aantal competitiepunten (zie hierboven)
Na elke competitieronde wordt dit aantal competitiepunten steeds bijgesteld, afhankelijk van de resultaten op de competitieavond.
De tweede ranglijst is de
Prestatielijst
Op deze lijst is te zien hoeveel competitiepunten de deelnemers binnen een competitie hebben gewonnen of verloren. Deze lijst geeft dus aan of u een sterke competitie speelt of niet. Het is moeilijk om dat aan de competitieranglijst zelf te zien. De uitgangspositie op de prestatielijst is voor alle schakers binnen de competitie gelijk aan 0 competitiepunten.
De derde belangrijke ranglijst is de
(club)ELO-rating lijst
Deze lijst bevat een ranglijst van alle deelnemers aan de competitie gesorteerd naar de (club)ELO-rating.
Van alle gespeelde partijen voor de interne competitie wordt een ratingberekening uitgevoerd. Afmeldingen, reglementaire uitslagen en externe wedstrijden worden niet meegenomen. Deze lijst levert een uitstekend beeld op van de echte onderlinge krachtsverhoudingen binnen de vereniging.
De competitieranglijsten levert de seizoenskampioen op. Binnen deze lijst wordt niet alleen schaakkracht gewogen, maar ook het clubavond bezoek en de inzet voor de externe competitie.
Naast deze drie ranglijsten kunt u ook nog de volgende overzichten raadplegen :
- Een overzicht van alle resultaten van alle deelnemers uit een competitie. Hiermee kunt u snel zien of uw resultaten juist zijn verwerkt, mocht u daar aan twijfelen. Tevens kunt u de prestaties van uw komende tegenstander in een oogopslag terugvinden.
- Een overzicht van alle resultaten van de vorige ronde is steeds een week lang op de internetsite van schaakclub Dordrecht terug te vinden.
- Het derde overzicht is de indeling van de volgende clubavond die u op maandagavond vanaf ongeveer 21:00 uur op de site kunt vinden.
- Als u klikt op uw naam in de indeling, dan kunt u zien welke uitslagen u heeft behaald in vorige competities tegen uw komende tegenstander en met welke kleur
- Een overzicht van de vrije-ronde lijst. Het hoogst op de lijst staan de spelers die het eerst aan de beurt komen voor een indeling van een vrije ronde.
- Een overzicht met het aantal deelnemers aan de competitie onderverdeeld naar Intern, Extern, Vrijgeloot en afwezig
- En als laatste een overzicht van alle deelnemers met wat aanvullende informatie zoals KNSB en FIDE nummers en rating.
De Indelingen - hoe komen die tot stand?
Elke clubavond hangt er een partijindeling in de speelzaal en vele spelers vragen zich af op welke manier deze indeling tot stand komt.
De partijindeling van een clubavond komt tot stand op basis van de competitiepunten. Alle deelnemers die zich hebben opgegeven om mee te doen aan de interne competitie worden in een grote groep gezet en daarna gesorteerd naar aflopende competitiepunten.
Uit deze lijst worden de spelers die zich hebben afgemeld en de spelers die een externe partij spelen verwijderd. Bardienst wordt voorlopig nog als Externe wedstrijd behandeld.
Indien nu een oneven aantal spelers overblijft wordt een deelnemer gezocht die wordt vrijgeloot. Via een lotingssysteem wordt een speler gezocht (zie vrije-ronde lijst hierboven). Uitgezonderd van deze loting zijn de hoogste vijf geplaatste spelers die aanwezig zijn. Zodra deze speler is aangewezen wordt ook hij/zij van de lijst afgevoerd. Dit omdat anders het clubkampioenschap zou kunnen worden bepaald door een loting voor een vrije ronde.
De indeling komt tot stand op basis van de nu nog overgebleven spelers. Het indelingsproces start steeds van boven af.
Voor de bovenste speler van de lijst wordt een tegenstander gezocht beginnend bij nummer 2 en dan steeds verder naar beneden. Hierop is de volgende uitzondering gemaakt: In de eerste ronde wordt nummer 1 van de lijst gekoppeld aan nummer 6, 2 aan 7, 3 aan 8, 4 aan 9 en 5 aan 10. Daarna volgt 11 aan 12, 13 aan 14 etc. etc. In de 2e ronde wordt 1 aan 5, 2 aan 6, 3 aan 7 etc. Deze uitzondering wordt gemaakt om niet de nummers 1 en 2 van de ranglijst al in de eerste ronde van de competitie tegen elkaar te laten spelen. De spanning is er dan snel uit.
De eisen die aan een partij worden gesteld zijn :
1. Indien de spelers elkaar binnen de competitie al hebben getroffen wordt verder gezocht.
2. Indien beide spelers dezelfde verplichte kleur hebben wordt verder gezocht. (Een speler speelt nooit meer dan twee keer achter elkaar met dezelfde kleur en het verschil tussen het aantal keren wit en zwart mag nooit meer dan twee bedragen)
3. Indien de spelers elkaar in een vorige competitie al troffen wordt gekeken naar de laatste keer dat dit voorkwam. In deze competitie moet dan met verwisselde kleuren worden gespeeld. Dit kan conflicteren met een verplichte kleur van een van de spelers en in dat geval wordt er verder gezocht.
Nadat een partij is samengesteld worden de spelers uit de lijst verwijderd. Dit proces wordt herhaald tot alle deelnemers zijn ingedeeld.
Deze manier van indelen zorgt er voor dat er zoveel mogelijk partijen worden geformeerd tussen spelers die in competitiepunten zo dicht mogelijk bij elkaar staan. Als er een team speelt dan wil het nog wel eens gebeuren dat de gaten toch wat groter zijn dan normaal. Hieraan is nu eenmaal weinig te doen.
De aldus tot stand gebrachte indeling is op de clubavond te lezen.
Tot zover mijn verhaal over de interne competitie. Mocht u nog vragen en/of opmerkingen hebben dan kunt u mij natuurlijk altijd even aanschieten op de clubavond of een mailtje sturen naar al.timmermans@planet.nl